افزایش قیمت لبنیات از سر ناچاری است، نه سودجویی
اقتصادگردان- در حال گذراندن روزهایی هستیم که هر یک از کالای اساسی یا به دلیل عدم تخصیص ارز و یا گران شدن هزینه‌های تولید و ... در حال تجربه افزایش قیمت هستند. در سال‌های اخیر، صنعت لبنیات به دلیل تورم مزمن، نوسانات ارزی، رشد مداوم قیمت نهاده‌ها، هزینه‌های بالای تولید و قطعی‌های مکرر برق دچار فشار مضاعف شده است. همزمان، مصرف‌کنندگان نیز به دلیل کاهش قدرت خرید، سرانه مصرف لبنیات را به شکل نگران‌کننده‌ای کاهش داده‌اند؛ مسئله‌ای که به گفته کارشناسان، پیامدهای مستقیم بر امنیت غذایی خانوارها خواهد داشت.
میر اسلام تیموری - رئیس هیات مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی - در گفت‌وگو با ایسنا درباره عوامل افزایش قیمت محصولات لبنی توضیح داد: قیمت شیر خام حداقل سالی یک بار به صورت رسمی افزایش می‌یابد. امسال، در اول خرداد، قیمت شیر خام ۲۸ درصد بالا رفت و علاوه بر آن، چربی مازاد بر ۳.۲ درصد، ۵۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است.
وی ادامه داد: عامل دوم مربوط به مواد بسته‌بندی است. بخش عمده بسته‌بندی از مواد پتروشیمی تأمین می‌شود که هیچ ضابطه قیمتی ندارد و تنها تحت تأثیر عرضه و تقاضاست. به‌گونه‌ای که اگر امروز یک کالای پتروشیمی را ۵۰ هزار تومان می‌خریم، فردا با تغییر شرایط عرضه و تقاضا ممکن است ۱۰۰ هزار تومان هم باشد. مصوبه دولت نیز تصریح دارد که اقلام پتروشیمی با نرخ فوب خلیج فارس و ارز آزاد محاسبه شود. همین امر موجب می‌شود به‌ویژه در کالاهای وارداتی، هر نوسان ارزی به شکل مستقیم و خودکار بر قیمت تمام شده و بسته‌بندی اثر بگذارد.
تیموری چهارمین عامل افزایش قیمت را ارز دانست و گفت: طی یک سال اخیر، یا حتی کمتر، نرخ ارز حداقل ۵۰ درصد رشد داشته و ارز آزاد از حدود ۶۰ هزار تومان به ۹۰ هزار تومان رسید. ارز مبادله‌ای هم که پیش‌تر نیمایی بود، از حدود ۴۶ تا ۴۷ هزار تومان به ۷۰ هزار تومان افزایش یافت. حتی ارز پایه‌ای که برای محاسبات دولت در بخش‌هایی مانند پتروشیمی به‌کار می‌رود، از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است. بنابراین، تغییر نرخ ارز یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش هزینه تمام‌شده محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: عامل پنجم افزایش برخی از اقلامی که دولت خود در آن نقش دارد؛ مانند برق، گازو سایر انرژی‌ها است. عامل ششم نیز هزینه حمل‌ونقل است که تنها در یک سال اخیر، دولت دوبار نرخ تن-کیلومتر را افزایش داده است. این افزایش‌ها هرچند ممکن است توجیه داشته باشند، اما تأثیر مستقیمی بر هزینه تولیدکنندگان می‌گذارند.
تیموری با اشاره به وضعیت مالی شرکت‌های لبنی گفت: در صورت‌های مالی ۱۰ یا ۱۱ شرکت بورسی صنعت لبنیات، حاشیه سود حول و حوش ۴ تا ۵ درصد است. این در حالی است که هرکدام از عوامل یادشده به‌تنهایی ۵ تا ۶ درصد، یا حتی ۱۷ تا ۱۸ درصد در شیر خام بر قیمت تمام‌شده اثر می‌گذارند. بنابراین تحمل چنین فشارهایی برای تولیدکننده عملاً ممکن نیست. وقتی قیمت تمام‌شده بالا می‌رود، ما تنها دو راه داریم؛ یا قیمت را افزایش ندهیم که نتیجه آن زیان‌دهی و توقف تولید خواهد بود، یا به ناچار باید افزایش قیمت دهیم و بار آن را مصرف‌کننده تحمل کند. این افزایش از سر ناچاری است، چراکه هر بار قیمت بالا می‌رود، می‌دانیم سرانه مصرف کاهش پیدا می‌کند.
در حال حاضر بر اساس مشاهدات میدانی خبرنگار ایسنا محصولات لبنی مجددا افزایش قیمت را تجربه کردند و به گفته خرده‌فروشان این افزایش قیمت‌ها و نوسانات قیمتی، هر یک ماه تا دوماه به‌صورت سلیقه‌ای انجام می‌شود. فروشندگان سوپرمارکت‌ها ادعا داشتند که بسیاری از محصولات به دلیل افزایش قیمت مداوم و کاهش کیفیت دیگر به اندازه سابق خریدار ندارند و مشتری آن‌ها کاهش یافته است.
بر اساس بررسی‌های ایسنا، محصولات لبنی با قیمت؛ ماست یونانی ۹۰۰ گرمی ۵ درصد چربی ۹۹ هزار و ۵۰۰ تومان، شیر پرچرب ۲۳۰ سی سی ۱۳ هزار و ۲۰۰ تومان، ماست سرشیردار یک و نیم کیلویی۱۸۹ هزار و ۲۰۰ تومان، خامه پاستوریزه ۱۰۰ گرمی ۲۹ هزار تومان، دوغ ۱۵۰۰ سی سی حدود ۵۸ هزار و ۵۰۰ تومان، شیر کم چرب بدون لاکتوز حدود ۹۴۵ سی سی۶۲ هزار و ۵۵۰تومان، شیر کم‌چرب ۹۴۵ سی سی ۴۴ هزار و ۸۲۰ تومان، شیر پرچرب ۹۴۵ سی سی ۶۱ هزار و ۲۰۰ تومان، ماست تازه۵۰۰ گرمی ۳۴ هزار و ۷۶۰ تومان، پنیر سفید ۱۰۰ گرمی ۲۹هزار تومان، پنیر سفید ۴۰۰ گرمی ۵۷ هزار و ۲۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
محمد فربد - سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران - در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به دلایل گرانی محصولات لبنی گفت: مهم‌ترین عوامل افزایش قیمت لبنیات به ترتیب شامل رشد قیمت شیر خام، افزایش دستمزدها و بالا رفتن هزینه بسته‌بندی است. علاوه بر این موارد، هزینه‌های حمل‌ونقل، مواد اولیه، انرژی و نوسانات ارزی نیز در افزایش قیمت تمام‌شده محصولات لبنی نقش قابل توجهی دارد.
وی درباره کاهش مصرف لبنیات در دهک‌های کم‌درآمد افزود: دهک‌های کم‌درآمد آسیب بیشتری از وضع اقتصادی کشور متحمل می‌شوند که کاهش مصرف لبنیات از آن جمله است. بدیهی است سلامت این قشر از جامعه در معرض آسیب‌های بیشتری قرار دارد، از جمله پوکی استخوان که کاهش مصرف لبنیات از علل مؤثر آن است.
فربد درباره سهم نهاده‌های وارداتی گفت: علوفه اعم از داخلی و وارداتی در قیمت تمام شده شیر خام از سوی دامداران حدود ۶۵ درصد عنوان می‌شود. بخشی از این علوفه وارداتی است که از ارز ترجیحی بهره‌مند است و اثر ۲۰ درصدی در کاهش قیمت شیر خام دارد. به تعبیر دیگر، قطع این یارانه موجب افزایش حدود ۲۰ درصدی قیمت شیر خام خواهد شد. انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی به منظور افزایش مصرف لبنیات طبقات کم‌درآمد، خواستار تخصیص این یارانه به ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن شیر خام جهت تولید لبنیات ارزان‌تر با استفاده از روش‌های نوین برای مصرف گروه‌های کم‌درآمد است.
وی درباره جامعه هدف این یارانه‌ها افزود: این یارانه به کل جامعه منتقل می‌شود و تقاضای انجمن تخصیص آن به بخشی از تولید شیر خام به منظور عرضه به طبقات کم‌درآمد است.
تخصیص یارانه ارزی به بخشی از شیر خام تولیدی به منظور بالابردن سطح مصرف لبنیات در خانواده‌های کم‌درآمد و استمرار توزیع شیر مدارس می‌تواند به افزایش مصرف سرانه منجر شود
فربد درباره سرانه مصرف لبنیات و راهکارهای افزایش سرانه در ایران گفت: دو اقدام تخصیص یارانه ارزی به بخشی از شیر خام تولیدی به منظور بالابردن سطح مصرف لبنیات در خانواده‌های کم‌درآمد و استمرار توزیع شیر مدارس می‌تواند به افزایش مصرف سرانه منجر شود، اما مهم‌ترین فاکتور در این راستا افزایش درآمد خانوار است که بهبود شرایط اقتصادی در کشور شرط رسیدن به آن است. اطلاع دارید که در سال جاری تحصیلی، دولت به خصوص با نظر مثبت رئیس جمهور، ۶ همت بودجه جهت توزیع ۵۰ نوبت شیر در مدارس دوره ابتدایی اختصاص داده است.
میزان صادرات لبنیات در ۵ ماهه اول سال جاری
وی درباره صادرات لبنیات تصریح کرد: صادرات لبنیات بر اساس گزارش پنج ماهه نخست سال جاری خوب بوده، به گونه‌ای که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۲۳ درصد رشد وزنی و ۲۸ درصد رشد ارزش داشته است. اما هنوز برای بررسی اثرات ناشی از محدودیت‌های تجاری زود است. در حال حاضر انعکاس منفی در این حوزه نداشته‌ایم.
فربد درباره کیفیت محصولات و اینکه آیا در شرایط فعلی کیفیت محصولات لبنی کاهش بوده یا خیر؟ افزود: هیچ برندی حاضر نخواهد شد از کیفیت محصولات خود بکاهد. با توجه به بازار رقابتی، فعالیت حدود ۳۰۰ واحد لبنی در سطح کشور و درک و شعور بالای مصرف‌کننده، قطعا از چنین رویه‌ای استفاده نمی‌شود و نخواهد شد. عمدتاً شرکت‌ها به دنبال کاهش هزینه‌ها از طریق سایر عوامل موثر هستند تا سهم خود را در بازار حفظ کنند، بنابراین کیفیت کماکان در اولویت است.
وی درباره حمایت دولت و مجلس گفت: هر وقت تورم مهار شد، رشد قیمت محصولات هم متوقف خواهد شد. دولت پول ندارد و کسری بودجه جاری دلیل این مدعاست.
فربد درباره واحدهای کوچک و متوسط افزود: واحدهای کوچک و متوسط به دلیل صرف هزینه‌ها به طور نسبی بیشتر از واحدهای بزرگ صنعتی در معرض خطر هستند. چالش اصلی آنان نداشتن شبکه‌های توزیع مویرگی فروش است که باعث افزایش هزینه‌های آنان در امر فروش محصول می‌شود. در مورد انحصار هم من فکر نمی‌کنم چنین اتفاقی رخ دهد. حاشیه سود صنعت چیزی حدود ۵ درصد است. چنین حاشیه سودی هیچ شرکتی را قادر به انجام کارهایی نمی‌کند که منجر به انحصار شود.
فربد در پایان چشم‌انداز صنعت لبنیات را چنین ترسیم کرد: در حال حاضر در حال برنامه‌ریزی جهت عبور مناسب از شرایط موجود در شش ماهه دوم سال جاری هستیم.
